De Laurenskerk is, net als de Euromast, Erasmusbrug en de Markthal, een icoon van de stad Rotterdam. De kenmerkende toren markeert één van de weinige overblijfselen van de middeleeuwen. De Laurenskerk heeft als evenementenkerk en bezienswaardigheid een positie verworven.

De kerk bezit unieke orgels. Het imposante hoofdorgel en het Neobarokke transeptorgel zijn wereldberoemd. Er is een omvangrijke schare orgelfans. De Laurenskerk is ook een brandpunt van vocale muziek, onder meer uitgevoerd door de ‘huisensembles’ van Laurens Vocaal.

Rijke orgeltraditie

Het hoofdorgel van de Laurenskerk, dat bij het bombardement in 1940 verloren ging, had een uitstekende reputatie en was het grootste van Nederland. De kerk had een rijke traditie als concert locatie. Deze begon in de 19^e eeuw en kreeg met organist Hendrik de Vries een hoogtepunt. Rotterdam gold toen als één van de toplocaties van Europa. De Vries heeft menig orgelwerk uit die tijd van Reger, Guilmant en Widor een Nederlandse première bezorgd in Rotterdam. Vanzelfsprekend wilde men na de oorlog deze reputatie weer in ere herstellen.

Transeptorgel

Men ging na WO II zelfs een stap verder, er moest een instrument bij komen. In het zuidtransept heeft in vroeger tijden een orgel gehangen (te zien op schilderijen uit die tijd) en men wilde daar dus weer een instrument.

De Deense firma Marcussen heeft dat transeptorgel gebouwd en het resultaat is één van de fraaiste Neobarokke instrumenten van ons land. Voor de dispositie van het orgel klikt u hier.

De ‘Rooie Reus’

Marcussen kreeg in 1973 ook de opdracht voor het hoofdorgel. Het heeft 85 sprekende stemmen en is daarmee het grootste kerkorgel van Nederland. Gekscherend wordt het wel de ‘Rooie Reus’ genoemd, naar de imposante orgelkas in donkerrode tint.

De speelaard is, naar de opvatting van die tijd, geheel mechanisch. Dat maakt het niet eenvoudig om te registreren. Veel buitenlandse organisten van kathedrale orgels van dezelfde omvang zijn gewend om ‘elektrisch’ te spelen.

Qua klank is het hoofdorgel uniek. Het is zeldzaam veelzijdig en bezit een magistrale, nobele klank. Met dit instrument werd de Laurenskerk in één klap weer een concert locatie van de eerste orde. De dispositie vindt u hier.

Koororgel en positief

Het 3^e Marcussenorgel van de Laurenskerk staat in het koor. Het is gebouwd in een historische kas van de Oudkatholieke schuilkerk in Amsterdam. Er zijn 8 sprekende registers.

In de zijkapel van ‘Vrede en Verzoening’ staat een positief van de Utrechtse firma Van Vulpen. Het instrument is in 1963 gemaakt en stond oorspronkelijk elders in Rotterdam. Het heeft 5 stemmen.

Renovatie hoofdorgel

Ons hoofdorgel (1973) van de befaamde orgelmaker Marcussen is van superieure makelij en klank. Het geldt als het grootste van Nederland. Het heeft bijna 50 jaar dienst gedaan zonder noemenswaardig gebrek. In die periode heeft het instrument internationale faam verworven.

Maar het intensieve gebruik laat sporen na. Het instrument is vervuild, er zijn pijpen die een opknapbeurt nodig hebben. De opgedane ervaring vraagt ook om enkele wijzigingen van het ontwerp. Het orgel moet uit elkaar gehaald worden, schoongemaakt en waar nodig gerenoveerd.

Mobiele speeltafel

We willen het hoofdorgel ook elektrisch bespeelbaar maken, vanaf een mobiele speeltafel. De noodzakelijke aanpassingen daarvoor worden tijdens de renovatie aangebracht.

De authentieke mechanische bespeling, ‘boven op het orgel’, blijft natuurlijk intact. Het Marcussenorgel krijgt zo een nieuwe dimensie. Straks kun je het vanaf verschillende plekken in de kerk bespelen! Er ontstaan nieuwe mogelijkheden om met musici en ensembles op te treden.

Digitaal pijporgel in het koor

Wij bouwen een digitaal pijporgel, een zogenoemd ‘hyperorgel’. Het heeft klassieke orgelpijpen, maar de klankmogelijkheden van de synthesizer. Iedere pijp is digitaal te manipuleren. Het pijpwerk komt uit het aan ons geschonken Pelsorgel van de voormalige Heilige Familiekerk in Rotterdam. Spelers, componisten, andere musici en ensembles kunnen dit revolutionaire instrument gebruiken als een akoestische toverdoos.

We plaatsen het hyperorgel in het koor van de kerk, op de plek van het huidige kleine koororgel, dat naar de andere zijde verhuist.

Uitbreiding orgelprogrammering

De Laurenskerk heeft een uitstekende reputatie als orgelpodium. Met de digitale speeltafel en het hyperorgel maken we het orgel aantrekkelijker, ook voor de nieuwe generatie musici en makers.  Het is straks spannend om naar orgelspel te luisteren én te kijken. We gaan componisten en kunstenaars uitnodigen iets te bedenken met ons instrumentarium. We zullen onze programmering vernieuwen. Een speciale programmacommissie laat een nieuwe orgelwind waaien. We hopen met orgelmuziek van de toekomst meer en andere bezoekers in vervoering te brengen.

Wat kost het?

De noodzakelijke investering voor ‘Hyperorgel Rotterdam’ beloopt ruim € 3.110.000.- (2022). De Stichting Grote of Sint Laurenskerk, exploitant van de Laurenskerk, is opdrachtgever van ‘Hyperorgel Rotterdam’. De benodigde investering valt buiten de exploitatie van de Laurenskerk. De SGLK heeft al ruim de helft van het benodigde budget bij elkaar weten te brengen. Maar de steun van velen is nog nodig om het gehele plan mogelijk te maken.

Voorlopig tijdpad

2023-2024

• offertes hoofdorgel en speeltafel
• fundraising (acties) tweede fase
• start- en persmoment
• opdrachtverlening renovatie hoofdorgel en bouw 2e speeltafel

2025-2027

• uitvoering restauratie hoofdorgel en plaatsing 2e speeltafel
• voortzetting fundraising

2027

• oplevering en ingebruikname

oktober 2024
Orgelbouwer Eule restaureert het Marcussenorgel!

Op 22 oktober vond in de Laurenskerk een feestelijke bijeenkomst plaats. Daarin werd de naam van de orgelbouwer, die de restauratie van het hoofdorgel en de plaatsing van een tweede speeltafel gaat uitvoeren, bekend gemaakt. De keuze is gevallen op de firma Eule, uit Bautzen in Duitsland. Deze orgelmaker is na een intensieve en zorgvuldige voorbereiding gekozen. Zij heeft een sterk ambachtelijke traditie (sinds 1872), maar is ook vertrouwd met moderne orgeltechnologie in grote ‘kathedraalorgels’. De Stichting Grote of Sint Laurenskerk (SGLK) heeft als opdrachtgever immers geformuleerd, dat de kern en klank van ons schitterende hoofdorgel bewaard blijven, maar dat we ook de gebruiksmogelijkheden van het instrument vergroten, door elektrische registertractuur en plaatsing van een tweede speeltafel.

Contract getekend

Na een aantal presentaties vond dus de ondertekening plaats (met een echte orgelpijp!) van een ‘reuzencontract’ tussen SGLK en de firma Eule. Achter de schermen werd er uiteraard een echt contract getekend. Ondertekenaars waren (van links naar rechts op de foto): Hayo Boerema (organist), Elles van Vegchel (directeur Laurenskerk), Andries Ponsteen (secretaris SGLK en voorzitter van het orgelproject), Wubbo Tempel (voorzitter SGLK) en Anne Christin en Dirk Eule, de eigenaren van de gelijknamige orgelbouwfirma.

Dank aan donateurs en andere geldgevers!

De restauratie van het hoofdorgel en de bouw van een verplaatsbare, tweede speeltafel voor op de kerkvloer kosten ruim € 2.200.000.-. Het bestuur van de Stichting Grote of Sint Laurenskerk is erin geslaagd om de afgelopen drie jaar dat enorme bedrag bijeen te krijgen, met steun van talloze fondsen en donateurs. Wij zijn alle geldgevers meer dan dankbaar voor hun geweldige bijdrage aan ons project! Het was goed om te zien dat op 22 oktober een flink aantal van hen aanwezig was.

Oplevering medio 2027

De bijeenkomst van 22 oktober vormt natuurlijk een hoogtepunt van ‘Hyperorgel Rotterdam’, zoals het complete orgelproject heet. Want de eerste twee onderdelen van dat project -restauratie hoofdorgel en tweede speeltafel- worden nu gerealiseerd. Het laatste en nog openstaande onderdeel van het project is de bouw van een digitaal pijporgel in het koor. Naar verwachting zal dit revolutionaire instrument in 2028 geplaatst kunnen worden.

De restauratie van het hoofdorgel en de plaatsing van de tweede speeltafel starten in juli 2025 en duren – met tussenpozen – tot 1 mei 2027. Al die tijd blijft de Laurenskerk in gebruik. Maar het hoofdorgel zal grotendeels leeggehaald zijn en dus zwijgen. Gelukkig hebben we nog een schitterend en gerestaureerd Transeptorgel tot onze beschikking. In het voorjaar 2025 komt er een ‘Afscheidsconcert’, voordat het hoofdorgel gedemonteerd wordt. Daarover later meer.

Dirk Eule, van Hermann Eule Orgelbau, licht de komende werkzaamheden toe.

(Orgel)pers lovend

De komende restauratie en de keuze van de orgelbouwer zijn in de (orgel)pers goed gevallen. Eule wordt geroemd als één van de grootste orgelbouwers van Duitsland. De firma deed de afgelopen jaren van zich spreken met grote orgels in onder meer de Nicolaikirche in Leipzig (één van Bachs kerken) en de basiliek van Trier. Ook de uitgangspunten van de restauratie – behoud van ons ambachtelijke en iconische Marcussenorgel, maar uitbreiding daarvan met moderne voorzieningen, zoals een tweede speeltafel – worden toegejuicht.

Nu het hyperorgel nog!

Nu moet het beoogde ‘hyperorgel’ in het koor er nog komen. We gaan dus door met onze internet inzameling ‘Adopteer een pijp’.
Daarmee adopteert u weliswaar een pijp van het hoofdorgel – en we hebben er nog genoeg over- maar steunt u ons hele orgelproject, dus ook dat nog gewenste ‘hyperorgel’ in het koor. Daarvoor hebben we nog ongeveer € 1.000.000.- nodig.
Als u zich over één of meer pijpen ontfermt, wordt uw naam blijvend verbonden aan ons prachtige project ‘Hyperorgel Rotterdam’.

Maar u kunt natuurlijk ook een ‘gewone’ en evenzeer gewaardeerde bijdrage geven op NL59RABO 0129033146!

mei 2024

BENEFIET HUISCONCERT BIJ HERMAN ZONDAG

Ondernemer en orgelliefhebber Herman Zondag organiseerde op 22 mei voor enkele relaties van hem een benefietconcert voor de renovatie van het hoofdorgel van de Laurenskerk. Dat vond plaats bij hem thuis, in zijn eigen orgelzaal, die ingericht is als de St. Sulpice in Parijs en waar een indrukwekkend Noorlander orgel staat. Hayo Boerema, organist van de Laurenskerk verzorgde het concert in drie delen.

Herman opende de avond, waarop Andries Ponsteen namens de Laurenskerk iets over de stand van de renovatie van het hoofdorgel vertelde. Daarna  speelde Hayo werken van Johann Sebastian Bach, Charles Marie Widor en een aantal koraalbewerkingen van Feike Asma en Jan Zwart. Een primeur voor Hayo, die dit nog nooit eerder had gedaan. Hij gaf ook telkens, op zijn eigen humoristische wijze, een toelichting op de uit te voeren stukken. Natuurlijk speelde hij ook enkele improvisaties, onder meer over de psalmen 42 en 68 en op de pinksterhymne ‘Veni Creator Spiritus’. Tussendoor werden de gasten getrakteerd op een voortreffelijk vijf gangen walking dinner.

Extra boeiend was, dat het Noorlander orgel met één druk op de tablet kan klinken als de Bovenkerk in Kampen, de Grote Kerk in Dordrecht of …….als de Laurenskerk in Rotterdam!  Van die mogelijkheden maakte Hayo dankbaar gebruik.

De aanwezigen hebben volop genoten van deze avond. Die waardering bleek ook uit de opbrengst van dit bijzondere huisconcert: maar liefst € 17.000.- voor de renovatie van het hoofdorgel en de tweede speeltafel!

Wie zijn dat?
Opdrachtgever
‘Hyperorgel Rotterdam’ is een project van de Stichting Grote of Sint Laurenskerk (SGLK), die ook de noodzakelijke financiële middelen werft.

Projectteam
‘Hyperorgel Rotterdam’ wordt aangestuurd door een projectteam van:
– Hayo Boerema, titulair organist
– Andries Ponsteen, secretaris SGLK en voorzitter projectteam
– Elles van Vegchel, directeur Laurenskerk
– Frank Migchielsen, extern adviseur
– Gerard Legierse, extern adviseur
– Ingrid van Meggelen, projectmedewerker

Partners
Een Klankbordgroep, waarin een aantal betrokken partners van ‘Hyperorgel Rotterdam’ zitting heeft:
– Cor van den Hoek (Hervormde Gemeente)
– Wiecher Mandemaker (Laurens Vocaal)
– Hayo Boerema (organist)
– Andries Ponsteen (bestuur SGLK, voorzitter)
– Frank Migchielsen (adviseur)
– Arjen Heere, Remko Dijkman (Stichting Grote Kerk)
– Aart Bergwerff, Hans Fidom, Natascha Reich (orgeladviseurs)
– Elles van Vegchel (directeur SGLK)
– Ingrid van Meggelen (SGLK, secretariaat)

Orgeladviseurs
De orgeladviseurs zijn: Aart Bergwerf, Natascha Reich en Hans Fidom.

Ambassadeurs
Onderstaande personen staan achter ‘Hyperorgel Rotterdam’ en maken deel uit van het Comité van Aanbeveling:
– Frans Weisglas, oud-voorzitter 2e Kamer
– Wilma Franchimon, Codarts
– Yannick Hiwat, jazzviolist
– Richard Jongste, Maasmond B.V.
– Frans Lavooij, Nedspice
– Claron McFadden, sopraan
– James McMillan, componist
– Pieter van Oord, Van Oord N.V.
– Arnoud Rodenburg, (oud)burgemeester Midden-Delfland
– Eric Vloeimans, jazztrompettist
– Sander Zwiep, Omroep Max